Dlaczego Józef II był nazywany cesarzem reformowanym? Kiedy objął rządy i jak długo rządził razem z Marią Teresą? Jak wyglądało jego imperialne życie prywatne?
Józef II przyszedł na świat jako czwarte dziecko i niecierpliwie oczekiwany syn 13 marca 1741 roku. Ważne było utrwalenie roszczeń Marii Teresy do tronu, wreszcie można było przedstawić męskiego następcę tronu.
W związku z tym był rozpieszczany i rozwinął się w uparte, przedwczesne dziecko. Gdy w 1765 r. zmarł jego ojciec, Franciszek Stefan Lotaryński, został na piętnaście lat współregentem z Marią Teresą, a po jej śmierci w 1780 r. jedynym regentem.
Był przedstawicielem absolutyzmu oświeconego, a jego motto brzmiało: „Wszystko dla ludu, nic przez lud”, zgodnie z którym poddani pozostawali bez głosu. Miał realizować ambitny program reform (Patent Tolerancji, Józefinizm, zniesienie pańszczyzny).
Kazał zlikwidować wszystkie klasztory kontemplacyjne i zakony (które nie służyły nauczaniu lub pielęgnowaniu chorych). W 1782 roku ówczesny papież Pius VI przybył nawet do Wiednia, aby złagodzić tę reformę klasztorną, ale niewiele to dało.
Jego zasługą jest otwarcie Augarten (1775) i Prateru (1766) dla publiczności oraz założenie wiedeńskiego szpitala generalnego (1784). Josephinum nosi jego imię i mieści jedną z największych kolekcji modeli woskowych na świecie. W ten sposób położył ważny kamień węgielny pod badania medyczne.
Pod koniec panowania musiał jednak cofnąć niektóre reformy. Przede wszystkim nie przeważyła reforma pogrzebowa w postaci trumny oszczędnościowej lub składanej.
Maria Teresa postanowiła wydać go za Izabelę Burbon-Parmę zgodnie z polityką małżeńską Habsburgów. Miał szczęście i dostał za żonę jedną z najładniejszych księżniczek w Europie. Józef ją uwielbiał, ale Isabellę bardziej pociągała Marie Christine, jedna z sióstr Józefa.
Z małżeństwa tego urodziły się dwie dziewczynki: Maria Teresa, która zmarła w wieku 8 lat, oraz Maria Krystyna, która zmarła zaraz po urodzeniu. Izabela zmarła zaledwie kilka dni później na ospę po trzech latach małżeństwa w wieku 22 lat. Józef był zrozpaczony bez ukochanej żony i bez męskiego następcy tronu.
Musiał więc ponownie się ożenić i wybór padł na Marię Józefę z Bawarii. Małżeństwo było uważane za nieszczęśliwe, być może nigdy nie zostało skonsumowane i pozostało bezdzietne. Jego druga żona również zmarła na ospę dwa lata po ich ślubie. Trzecie małżeństwo nie wchodziło już w grę dla Józefa II. Sam zmarł na gruźlicę w wieku 49 lat i spoczywa w krypcie kapucynów w prostej trumnie, zgodnie ze swoją polityką reformatorską.
